overgenomen van Paul Zwiers blog.
Ook voor internet gelden een aantal wettelijke bepalingen en zijn een aantal zaken algemeen geaccepteerd of juist not-done. Juridisch is het een lastig gebied, maar ook de huidige wetgeving biedt genoeg mogelijkheden om gebruik en misbruik van internet te reguleren.
Vrijheid van meningsuiting is het meest misbruikte stuk grondbeginsel van onze samenleving, vooral op internet. Men denkt zich alles te kunnen permitteren. Omdat het vrij eenvoudig is om je mening op internet te zetten middels websites, fora of gastenboeken denkt men vaak: het kan dus het mag. En zo werkt dat niet.
Je mag in Nederland, en dat geld ook op internet, niet opzettelijk en openbaar uitspraken doen die het doel hebben om iemands eer of goede naam aan te tasten. Dan kan er sprake zijn van belediging, smaad(schrift) of laster. De grens tussen deze is moeilijk te trekken en is vaak afhankelijk van de specifieke situatie. Zowel belediging, smaad(schrift) als laster zijn strafbaar. Een verdediging voor het doen van dergelijke uitspraken kan zijn dat het genoemde een waar feit is en dat het in het algemeen belang is om deze informatie te delen. Wat het algemeen belang is, is ook weer afhankelijk van de situatie.
Wie zegt: “Paul is een leugenaar.” beledigd mij indien deze zin in een context is geplaatst waarbij het voor iedereen (of een bepaalde doelgroep) duidelijk is om wie het gaat. om smaad(schrift) zou het gaan wanneer de belediging specifiek wordt zoals bijvoorbeeld “Paul is een leugenaar want wat hij zegt kan hij niet bewijzen, luister dus niet naar hem!”. Als de verteller weet dat de bewering niet klopt dan is er sprake van laster. Het vertellen van de waarheid is dus geen laster maar kan wel smaad(schrift) zijn. Pas wanneer de bewering in algemeen belang is, is het toegestaan.
Algemeen belang is het lastigste stuk bewijsvoering. Zo weten mensen die mij kennen dat ik nooit uitspraken doe die ik niet kan bewijzen. De eerdere uitspraak kan dus niet anders gezien worden dan dat deze is bedoeld om mij in een kwaad daglicht te stellen aangezien ik vrij eenvoudig het tegendeel kan bewijzen.
Een puur feitelijke mededeling kan geen smaad zijn, een mening over een feitelijk juiste situatie/kwestie is geen smaad mits de waarheid wordt verteld en de conclusie (mening) daarop is gebaseerd. (HGR: fout, feiten benoemen kan juist wel smadelijk zijn) Mogelijke interpretatieverschillen tussen meningen of feiten komen om de hoek kijken als het gaat om de vraag of een bepaalde situatie acceptabel is of niet. Iemand kan het acceptabel vinden dat hij zijn eigen tamme ratjes de nek omdraait; ik vind dat absoluut niet acceptabel. Wel is het in het algemeen belang dat mensen weten dat hij dat doet omdat ze dan kunnen besluiten om geen ratjes aan deze persoon te verkopen. In dit geval zou ik dus kunnen melden dat hij dat doet; de keuze is dan aan de mensen zelf of ze wel of geen ratjes aan hem verkopen.
Het is erg moeilijk om een duidelijke definitie te geven van belediging, smaad(schrift) en laster; er wordt altijd door de rechter gekeken naar de voorhanden zijnde situatie. Het gaat dan met name om de verhouding tussen de mededeling en de feiten (is het waar maar overdreven of helemaal niet waar), hoe belangrijk is de mededeling en hoe verhouden zich de partijen onderling. Er wordt ook rekening gehouden met mensen die zelf in het openbaar uitspraken doen en dus “de bal teruggekaatst” krijgen en mensen die “ergens tegen moeten kunnen” zoals mensen die in het openbaar op de voorgrond treden (bekende Nederlanders bijvoorbeeld).
Het is helaas mode geworden om direct te dreigen met advocaten en een laster-aanklacht als er op internet een mededeling wordt gedaan waarin men zich niet kan vinden. Persoonlijk heb ik er al een aantal voor mijn kiezen gekregen; echter kon ik bij elk afzonderlijk geval duidelijk de feiten opsommen en mijn mening staven. Daarnaast was mijn doel altijd duidelijk; naar boven brengen van wat mensen liever verborgen houden maar wat wel schade toebrengt aan dier en mens. Als anderen dat niet weten dan wordt de schade groter en dat probeer ik te voorkomen.
Zorg dat je, indien je uitlatingen doet, je altijd bij de bewijsbare waarheid houdt. Probeer, indien je het niet eens bent met een publicatie waarin je in diskrediet wordt gebracht, het altijd op te lossen met de verantwoordelijke of indien dat niet lukt, met de provider of eigenaar van de website.
Iemand noemde mij ooit een internet-strateeg, dat is teveel eer. Het is een kwestie van goede intenties en doelen; ik ben er nooit op uit om iemand bewust te schaden, wel om bepaalde praktijken aan het licht te brengen.
Over recht en internet kun je hele boeken vol schrijven. Mijn intentie met dit stukje is om iets meer inzicht te geven in de relatie tussen smaad en laster tot het internet.
